Alergia pokarmowa
O alergii pokarmowej mówimy wtedy, kiedy układ immunologiczny człowieka niewłaściwie reaguje na określony
pokarm. Ten proces jest dwuetapowy. Kiedy jesz określony pokarm po raz pierwszy nie obserwujesz objawów,
ale w układzie immunologicznym zostaje „zapisana” konkretna informacja. Ponowne spożycie tego pokarmu jest
sygnałem, który uruchamia system mający na celu „obronić” organizm przed szkodliwym czynnikiem , w wyniku
czego obserwujesz określone reakcje swojego organizmu.
Termin – alergia pokarmowa – odnosi się do reakcji w których zaangażowany jest układ immunologiczny.
Wyróżniamy dwa typy reakcji alergicznej na pokarm: reakcje IgE zależne i nie- IgE zależne.
Termin - nietolerancja pokarmowa – odnosi się do reakcji bez udziału mechanizmu immunologicznego:
metaboliczne (nietolerancja laktozy), farmakologiczne, toksyczne.
IgE zależne
W tym typie wiodącą rolę pełni przeciwciało IgE, któro ”inicjuje” reakcje alergiczną. Czas wstępowania tych reakcji
jest bardzo szybki. Objawy mogą pojawić się już w ciągu kilku minut po zjedzeniu uczulającego pokarmu. Reakcje
może wywołać nawet minimalna ilość pokarmu.
IgE nie-zależne
W tym typie reakcja alergiczna inicjowana jest przez szereg komórek układu immunologicznego. Czas
występowania objawów jest wydłużony od kilku do kilkunastu godzin po spożyciu uczulającego pokarmu. Z tego
powodu bezpośrednia przyczyna uczulenia (rodzaj pokarmu) jest trudna do uchwycenia. U dzieci, reakcje IgE
zależne i nie- IgE zależne mogą występować równocześnie.
Objawy
Reakcje alergicznie na pokarmy występują w różnych obszarach ciała. Zwykle ujawniają się na skórze, w
układzie pokarmowym (kolka, nudności, wymioty, biegunka, odbijanie), układzie oddechowym (np.astma).
Reakcje na pokarmy są bardzo indywidualne, różnią się stopniem nasilenia objawów, czasem ich występowania i
lokalizacją. Inaczej na ten sam pokarm reaguje niemowlę, małe dziecko czy osoba dorosła.
Alergeny pokarmowe
Alergenem na ogół jest białko. W pokarmach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego występuje bardzo wiele
różnych białek ,ale nie wszystkie białka to alergeny.
Spośród tysięcy białek zostały zidentyfikowane te, które są przyczyną reakcji alergicznych.
Swoiste komponenty czyli takie które występują tylko w jednym gatunku (np. owoc, warzywo, orzech) np.
składniki alergenu orzecha ziemnego ( Ara h 1, Ara h 2, Ara h 3).
Pan-alergeny (reagujące krzyżowo) występują w różnych roślinach i pokarmach pochodzenia roślinnego. Są to
grupy podobnych do siebie białek. Podobieństwo chemiczne wewnątrz takiej grupy pozwala nam spodziewać się
że osoba uczulona na takie białko pochodzące z jednego źródła może reagować na podobny składnik
występujący w zupełnie innym źródle. Takie zjawisko nazywamy reakcją krzyżową. Przykładem jest grupa białek
których wspólna cechą jest podobieństwo budowy z cząsteczką alergenu pyłku brzozy. W tej grupie odnajdujemy
m.in. składnik alergenu orzecha ziemnego Ara h 8, soi Gly m 4, brzoskwini Pru p 1, kiwi Act d 8, jabłka Mal d 1.
Białka wyróżniają się one określoną budową cząsteczki i właściwościami takimi jak np. odporność na działanie
wysokiej temperatury i enzymów trawiennych. Białka, których cząsteczka pod wpływem działania temperatury
zmienia się nazywamy białkami nietrwałymi. Białka, których struktura zostaje niezmieniona nazywamy białkami
trwałymi.
Ta cecha jest bardzo istotna ponieważ białka nietrwałe wywołują na ogół reakcje o charakterze lokalnym, np.
świąd, pieczenie ust po zjedzeniu surowego owocu czy warzywa. Jeżeli ten owoc, warzywo zostanie upieczone,
ugotowane to najczęściej może być spożywane bezpiecznie.
Białka trwałe są przyczyną silnych reakcji alergicznych, ponieważ nie tracą swoich właściwości alergizujących
pod wpływem działania temperatury (gotowanie). Do tej grupy zaliczają się m.in. białka występujące w orzechach
i ziarnach, alergen ryb, kazeina –białko mleka, owomukoid – alergen białka jaja.
Poznanie bezpośredniej przyczyny uczulenia, czyli rodzaju uczulającego białka jest bardzo istotne, ponieważ
pomaga w ustaleniu prawidłowego leczenia i ułożeniu odpowiedniej, indywidualnej diety dla pacjenta.
Diagnostyka
Diagnostyka alergii pokarmowych jest trudna. Elementami tej diagnostyki jest szczegółowy wywiad lekarski,
badanie lekarskie i wyniki testów alergologicznych. W najnowszych wytycznych dotyczących diagnostyki i
leczenia alergii pokarmowej opublikowanych przez zespoły ekspertów NIH (National Institutes of Health) i NICE
(National Institute for Health and Clinical Excellence) czytamy:
„Alergia pokarmowa to poważny problem zdrowotny dotykający dzieci i osoby dorosłe. Ponadto diagnostyka
alergii pokarmowej jest problematyczna, biorąc pod uwagę to, że nie alergiczne reakcje na pokarmy, takie jak
nietolerancja pokarmowa jest często mylona z alergią pokarmową” NIH Guidelines
„Wczesna diagnostyka przyczynia się do lepszego kontrolowania i leczenia alergii pokarmowej i zmniejszenia
ryzyka narażenia na alergeny pokarmowe.”NIH Guidelines
„Jeżeli na podstawie obrazu klinicznego podejrzewa się IgE zależny mechanizm alergii pokarmowej, należy u
dziecka czy młodej osoby zalecić wykonanie testów skórnych i/lub testów z krwi dla swoistych przeciwciał IgE
dla przypuszczalnie uczulających pokarmów i ewentualnych współ-alergenów” NICE Guidelnes
„Prawidłowa diagnoza alergii pokarmowej , udzielanie porad i wskazówek w oparciu o wyniki odpowiednich
testów są bardzo ważne ponieważ przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka częstości występowania
niepożądanych reakcji spowodowanych prawdziwą alergią pokarmową a także do weryfikacji niepotrzebnych diet
eliminacyjnych wykluczających pokarmy, które są bezpieczne i powinny być spożywane jako element normalnej
zdrowej diety.” NICE Guidelines
Jeżeli uważasz że twoje dziecko może mieć alergię pokarmową powinieneś zwrócić się do lekarza który
przeprowadzi dokładny wywiad w trakcie którego zapyta Cię
- Czy występują problemy skórne
- Problemy z jedzeniem ( odmawianie jedzenia, nawracający ból brzucha, wymioty, biegunka, zaparcia).
- Objawy takie jak przy uczuleniu na pyłki : kichanie, świąd nosa/ oczu czy zatkany nos.
- Nagłe świsty w oskrzelach, kaszel, trudności w oddychaniu, to jest bardzo ważne ponieważ takie objawy mogą być pierwszym sygnałem niebezpiecznej reakcji zwanej anafilaksją.
- W jakim wieku dziecka wystąpiły pierwsze objawy
- Jak szybko się rozwijały
- Jak były silne
- Jak długo trwały
- Jak często się powtarzają
- gdzie najczęściej występują (np. w domu, szkole)
- czy objawy powtarzają się za każdym razem kiedy dziecko je określony pokarm
- po jakiej porcji pokarmu pojawiają się objawy
- Ponadto specjalista zapyta czy dziecko ma inne choroby już zdiagnozowane np. astma, AZS, czy katar alergiczny. Zapyta również czy ktoś z rodziny cierpi na podobne dolegliwości.
- Zapyta także czy podejrzewasz jaki pokarm może powodować takie dolegliwości i czy próbowałeś np. wyeliminować ten pokarm z diety.
- Jeżeli dziecko jest karmione piersią lekarz zapyta jaka jest obecna dieta matki.
1. NICE Diagnosis and assessment of food allergy in children and young people in primary care and communitysettings, 2011. http://guidance.nice.org.uk/CG116/Guidance. 2. Boyce J et al. Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States: Report of NIAID-Sponsored Expert Panel. J Allergy Clin Immunol 2010; 126: S1–S58. 3. Gupta R, Sheikh A, Strachan DP, Anderson HR (2007). Time Trends in Allergic Disorders in the UK. 2. Boyce J et al. Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States: Report of NIAID-Sponsored Expert Panel. J Allergy Clin Immunol 2010; 126: S1–S58
